Wrzesień 2012 – IGOR SHPILENOK

…i pokażę nie tylko fotografie, ale także mapy.

Gosudarstwiennyj prirodnyj zakaznik „Jużno-Kamczatskij” (ros. Государственный природный заказник «Южно-Камчатский»)* — w takim kształcie, jak obecnie — istnieje od 1983 roku. Położony jest na południowym krańcu Kamczatki. Jego powierzchnia wynosi 322 tys. ha, wliczając trzymilowy akwen morski. Oprócz Jeziora Kurylskiego pod ochroną zakaznika znajdują się takie unikatowe obiekty, jak: czynne wulkany — Iljinskij (ros. Ильинский), Dikij griebień (ros. Дикий гребень, co oznacza ‘dziki grzebień’), Kambalnyj (ros. Камбальный), Koszelewskij (ros. Кошелевский); ponadto przylądek Łopatka (ros. мыс Лопатка), jezioro Kambalnoje (ros. озеро Камбальное), wyspa Utaszud (ros. Уташуд).

Pod ochroną zakaznika są też takie zwierzęta, jak: kałan (wydra morska), uchatka grzywiasta, owca kanadyjska, bielik olbrzymi i bielik zwyczajny, orzeł przedni, niedźwiedź, łosoś i wiele innych. To jedyny tego typu obiekt w Kraju Kamczackim mający status federalnego. Od początku swojego istnienia podlega on Kronockiemu Rezerwatowi Biosfery (ros. Кроноцкий государственный природный биосферный заповедник; Kronockij gosudarstwiennyj prirodnyj biosfiernyj zapowiednik) i ochraniany jest przez jego strażników. Obowiązuje tu niemal taki sam jak w rezerwacie rygor ochronności, zabraniający polowania, połowu ryb, wyrębu lasów, melioracji, badań geologicznych i wydobywania surowców naturalnych. W 1996 roku obszar ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO w nominacji „Wulkany Kamczatki”. Na terytorium zakaznika nie ma ludzkich osad.

*„Zakaznik” to jedna z form ochrony przyrody w Rosji, różniąca się od „zapowiednika” (rezerwatu) tym, że pod ochroną (na określony lub nieokreślony czas) może znajdować się nie cały kompleks przyrodniczy, lecz określone jego części (np. tylko roślinność, tylko zwierzęta, tylko określone gatunki roślin i zwierząt, tylko określone obiekty geologiczne lub historyczno-kulturowe), a także tym, że może być w nim częściowo dozwolona działalność człowieka (np. wyrąb drzew, prace melioracyjne, wypas bydła). Z powodu braku polskiego egzonimu dla obiektu „Gosudarstwiennyj prirodnyj zakaznik «Jużno-Kamczatskij»” oraz braku jednoznacznego polskiego odpowiednika rosyjskiego terminu „zakaznik” wspomniany wyżej obiekt określam na blogu mianem Zakaznika Południowokamczackiego.

A teraz opowiem o Jeziorze Kurylskim. Mniej więcej osiem tysięcy lat temu na południu Kamczatki nastąpiła seria potężnych erupcji wulkanów. Pod względem ilości wyrzuconego wówczas materiału wybuchy te były ośmiokrotnie silniejsze od wybuchu wulkanu Krakatau w 1883 roku. Ogniste potoki lawy sięgnęły obu brzegów Kamczatki — Morza Ochockiego i Pacyfiku. (Porównajcie ze słynnymi erupcjami w XX wieku wulkanów Ksudacz (ros. Ксудач), Bezimiennego (ros. Безымянный) i Szywiełucz (ros. Шивелуч) — każdy z nich wyrzucił „tylko” do 2 km³materiału).

Niewątpliwie, po takiej erupcji południe Kamczatki zamieniło się na jakiś czas w wulkaniczną pustynię. Wszystko, co żyło i nie było w stanie uciec w bezpieczne miejsce, uległo zagładzie. W miejscu eksplozji powstało ogromne zagłębienie — kaldera, która stopniowo zapełniała się wodą. Tak narodziło się Jezioro Kurylskie.

Wulkan Iljinskaja sopka (ros. Ильинская сопка) góruje nad lustrem jeziora o powierzchni 77 km². Objętość wody w jeziorze: 15 km³, średnia głębokość: 195 m, maksymalna głębokość: 316 m, powierzchnia zlewiska: 392 km², czas całkowitej wymiany wód: 18 lat, średnia przejrzystość wody w okresie letnim: 10 m.

Wulkan Iljinskij to jeden z najpiękniejszych wulkanów o regularnym kształcie stożka. Jego wysokość: 1578 m, średnica podstawy: 8 km. To najbardziej rzucająca się w oczy ozdoba panoramy jeziora. Tam, gdzie zbocze wulkanu łączy się z wodami Jeziora Kurylskiego, w zatoce Tiopłaja (ros. бухта Теплая), znajduje się gorąca plaża z ujściem wód termalnych. Próbowałem parę razy powylegiwać się na tej plaży, ale za każdym razem przeganiały mnie niedźwiedzie — tuż obok, wąskim pasem piasku, biegnie bowiem ruchliwa niedźwiedzia trasa, prowadząca do tarlisk łososia.

Źródło rzeki Oziornaja (ros. Озерная). Do ujścia w Morzu Ochockim płynie ona przez 62 kilometry. Domki u źródła rzeki to jeszcze jedna osada strażników zakaznika — mieszkają tam moi koledzy. Tuż obok znajduje się baza Kamczackiego Naukowo-Badawczego Instytutu Gospodarki Rybnej i Oceanografii (ros. Камчатский научно-исследовательский институт рыбного хозяйства и океанографии).

Skały na wyspie Samang (ros. Саманг).

Wysepki z zastygłej lawy w okolicach wulkanu Iljinskaja sopka (ros. Ильинская сопка).

Najbliższe okolice jeziora: rzeka Chakycyn (ros. Хакыцин), wpadająca do jeziora nieopodal osady strażników na przylądku Trawianoj. Ujście tej rzeki jest dobrze widoczne z okna mojej chatki. Właśnie teraz biega tam piątka niedźwiedzi…